Opiekun prawny osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej
Osoba całkowicie ubezwłasnowolniona jest pozbawiona możliwości dokonywania czynności prawnych. Nie może np. podarować lub sprzedać swojego majątku, nie może niczego wartościowego kupić, wynająć mieszkania, zobowiązać się do wykonania jakiegoś dzieła lub zlecenia, nie może przyjąć darowizny lub sporządzić testamentu. Dla osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej sąd ustanawia opiekuna prawnego. Zostaje on powołany do ochrony jego interesów osobistych i majątkowych, dlatego dokonuje tych czynności, tak by były prawnie skuteczne. Jego podopieczny może dokonywać tylko drobnych czynności dnia codziennego, jak bieżące zakupy, usługi (np. fryzjerskie).
Zadaniem opiekuna jest dbanie o to, aby ubezwłasnowolniony miał środki do życia, a w razie ich braku, powinien dochodzić dla niego odpowiednich świadczeń. Musi zadbać, aby miał zapewnioną opiekę lekarską, by sobie nie szkodził i nie stwarzał zagrożenia dla innych osób. Przy tym do obowiązków opiekuna nie należy ponoszenie jakichkolwiek nakładów i wydatków na rzecz podopiecznego.
Kurator osoby częściowo ubezwłasnowolnionej
Zadaniem kuratora
jest opieka nad majątkiem i sprawami życiowymi osoby częściowo
ubezwłasnowolnionej. Podobnie jak opiekun prawny, ma dbać o to, aby
jego podopieczny miał środki do życia, zapewnioną opiekę
lekarską, ale nie jest zobowiązany do ponoszenie jakichkolwiek
nakładów i wydatków na rzecz podopiecznego.
Osoba częściowo
ubezwłasnowolniona ma ograniczoną zdolność do czynności
prawnych. Potrzebuje pomocy przy prowadzeniu swoich spraw, ale jej
stan nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego. Może zawierać
umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych,
bieżących sprawach życia codziennego, jak bieżące zakupy, usługi
(np. fryzjerskie), rozporządzać zarobkiem oraz dokonywać czynności
dotyczących przedmiotów oddanych tej osobie do swobodnego użytku.
Nie może natomiast samodzielnie zaciągać zobowiązań oraz
rozporządzać swoimi prawami. Wymagana jest do tego zgoda
ustanowionego kuratora. Do reprezentowania podopiecznego i
zarządzania jego majątkiem kurator jest uprawniony tylko wtedy, gdy
sąd opiekuńczy tak postanowi. W przeciwnym razie jest wyłącznie
doradcą.
Wynagrodzenie
Sąd opiekuńczy przyznaje, na żądanie opiekuna lub kuratora, stosowne wynagrodzenie. Pokrywane jest ono z dochodów lub majątku osoby, dla której opiekun lub kurator jest ustanowiony. Jeśli osoba ta nie ma odpowiednich dochodów lub majątku, wynagrodzenie pokrywane jest ze środków publicznych i wypłacane przez ośrodek pomocy społecznej.
Wysokość wynagrodzenia w stosunku miesięcznym, nie może przekroczyć 1/10 przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres poprzedzający dzień przyznania wynagrodzenia.
Kto może zostać opiekunem prawnym osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej i kuratorem osoby częściowo ubezwłasnowolnionej
Opiekunem lub kuratorem może zostać osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, czyli pełnoletnia, nie ubezwłasnowolniona oraz korzystająca z pełni praw publicznych (ograniczenie orzeka sąd wobec sprawców przestępstw). Kandydat powinien cieszyć się nieposzlakowaną opinią, stanem zdrowia pozwalającym na pełnienie funkcji opiekuna lub kuratora oraz nie może być karany za przestępstwo popełnione umyślnie.
Ustanowienie opiekuna i kuratora następuje postanowieniem sądu opiekuńczego, przed którym składa się przyrzeczenie.Sąd wydaje tzw. zaświadczenie, stanowiące dowód uprawnień względem ubezwłasnowolnionego.